Dünyada artan yüzey sıcaklığı ve sera gazı emisyonuna bağlı olarak ortaya çıkan küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkileri ve 2019 yılı itibariyle yaşanan COVID-19 pandemisi sonrası açık ve yeşil alanlara yönelik gereksinim artmıştır. Açık ve yeşil alanların miktarının artırılması ve sürekliliğinin sağlanması kentlerde yaşam kalitesini yükseltecek bir etki yaratmaktadır. Bunun sağlanması için yeşil altyapı sisteminin planlanması ve uygulanması gerekmektedir.

Bu bölümde, küresel iklim değişikliği ve COVID-19 pandemisinde açık ve yeşil alanların önemi ile yeşil altyapı sisteminin faydaları ve uygulama araçlarına yer verilmektedir.
 

İklim Değişikliğiyle Mücadelede Açık ve Yeşil Alanlar

Dünyadaki ortalama yüzey sıcaklığı, 19. yüzyılın sonlarından 2020 yılına kadar yaklaşık 1.18⁰C artmıştır. Bu durum, büyük ölçüde atmosferde artan karbondioksit emisyonları ve diğer insani faaliyetlerden kaynaklanan bir değişikliktir. İklim değişikliği üzerinde büyük etkisi olan iki önemli insani faktörden bahsetmek mümkündür:
 

Sera gazları
Karbondioksit, metan ve azot oksit gibi başlıca sera gazlarının konsantrasyonları, insan faaliyetleri nedeniyle Sanayi Devrimi'nden bu yana artmıştır. Bu sera gazı emisyonları, sera etkisini artırmış ve dünyanın yüzey sıcaklığının yükselmesine neden olmuştur. Fosil yakıtlar kullanmanın iklim değişikliği üzerindeki etkisi büyüktür.
 

Güneş enerjisinin yansıtılması veya soğurulması
Büyük ölçekli tarım, yol inşaatı gibi faaliyetler ve ormansızlaşma, dünya yüzeyinin yansıtıcılığını değiştirerek yerel ısınmaya veya soğumaya neden olmaktadır. Bu etki, çevreye göre daha sıcak olan kentsel merkezlerde ısı adaları yaratmaktadır. Bu alanların daha sıcak olmasının nedeni, binaların, kaldırımların ve çatıların doğal yüzeylerden daha az güneş ışığı yansıtma eğiliminde olmasıdır.

Kent ormanlarının, bitki örtüsünü ve toprak özelliğini kaybetmemiş parkların ve diğer kentsel yeşil alanların iklim dostu kentler yaratmada kritik bir önemi bulunmaktadır. Bu alanların, karbon salınımının azaltılmasına katkısı olduğu kadar iklim değişikliğine uyuma da katkısı büyüktür.

COVİD-19 Pandemisinde Açık ve Yeşil Alanlar

Kentsel yeşil alanların, daha uzun yaşam beklentisi, daha az zihinsel sağlık sorunu, daha iyi bilişsel işlevsellik ve daha iyi ruh hali gibi sağlıkla ilgili konularda birçok yararı vardır.  Aynı zamanda hava kirliliğini, ısıyı ve gürültü seviyelerini azaltmakta ve CO₂ tutulmasına katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle iklim kriziyle mücadelede önemli bir rolü vardır. Ayrıca yeşil alanlar, özellikle kent genelinde iyi tasarlanmış yeşil altyapı aracılığıyla, kentlerdeki ekosistemleri iyileştirebilir ve biyolojik çeşitliliği artırabilir.Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde yeni bir koronavirüsle ilişkili hastalık olarak COVID-19 ortaya çıkmış ve hızla bir pandemi olarak dünyanın geri kalanına yayılmıştır. Enfeksiyonların ve ölümlerin hızla artması, tüm dünyadaki küresel halk sağlığı sistemlerinin kapasitesini tehlikeye atarak hükümetleri pandemiyi kontrol altına almak için istisnai önlemler almaya zorlamıştır. Bu önlemler ülkeden ülkeye farklılık gösterse de çoğu ülkede “fiziksel mesafe” ve “karantina” önlemleri alınmıştır.

Yeşil Altyapı Sistemi

2013 yılında Avrupa Komisyonu tarafından Yeşil Altyapı Bildirisi yayınlanmıştır. Bu bildiriye göre Yeşil Altyapı; doğal çözümlerle ekolojik, ekonomik ve sosyal faydalar sağlamak, doğanın topluma sağladığı yararları anlamak ve bu faydaları sürdürmek ve geliştirmek için yapılacak yatırımları harekete geçirmek için bir araçtır. Yeşil Altyapı, insanların doğadan sağladığı birçok faydanın bilinçli olarak mekânsal planlama ve bölgesel kalkınmaya entegre edilmesi ilkesine dayanmaktadır. Gri altyapıya kıyasla birçok faydası bulunan yeşil altyapı, bölgesel kalkınma üzerinde bir kısıtlama oluşturmamaktadır. Ancak olabildiğince doğal çözümleri teşvik etmektedir. Bazı durumlarda standart gri çözümlere alternatif sunabilmekte veya tamamlayıcı olabilmektedir.
Yeşil altyapı, iklim değişikliğinin etkileriyle mücadele etmek ve insanların iklim değişikliğine uyum sağlamasına veya iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini hafifletmesine yardımcı olmak için en yaygın şekilde, ekonomik olarak uygulanabilir ve etkili araçlar arasındadır.
 

Yeşil Altyapı Sisteminin Faydaları

Yeşil Altyapı Sisteminin Uygulama Araçları